Leczenie odleżyn jest nie tylko wyzwaniem medycznym, ale i kluczowym elementem opieki nad pacjentami unieruchomionymi lub długotrwale leżącymi. Odleżyny to uszkodzenia skóry i tkanki podskórnej, ale też głębiej położonych tkanek, wynikające z przewlekłego ucisku albo tarcia skóry. Ich leczenie jest trudne i długotrwałe. Wymaga zastosowania zarówno odpowiedniej profilaktyki, jak i skomplikowanych metod terapeutycznych. W niniejszym wpisie poruszymy kluczowe aspekty leczenia odleżyn na różnych etapach ich rozwoju, skupiając się na praktycznych poradach, które mogą pomóc w ich efektywnym leczeniu i zapobieganiu pojawienia się problemu.
Czym są odleżyny i jaka jest ich klasyfikacja
Zanim przejdziemy do omówienia metod leczenia odleżyn, warto najpierw zrozumieć, w jaki sposób powstają. Otóż są to owrzodzenia skóry, które powstają u osób przewlekle leżących lub siedzących z powodu ucisku. U osób leżących najczęściej rozwijają się w okolicach kości krzyżowej, pośladków, krętarzy kości udowych, pięt, a także, łokci, kostek czy potylicy. U osób z niedowładem kończyn dolnych wiele godzin spędzających w pozycji siedzącej typowym miejscem powstawania ran jest okolica guzów kulszowych. Odleżyny mogą powstać również pod opatrunkiem gipsowym. Szczególnie szybko mogą rozwinąć się u dzieci, bo nawet w przeciągu kilku dni od założenia gipsu. U pacjentów, którzy są w nieodpowiedni sposób pielęgnowani, cechują się zaburzeniami czucia i ruchu, obniżonym ciśnieniem tętniczym, są niedożywieni, mają problemy z nietrzymaniem moczu i stolca, zdecydowanie wzrasta ryzyko wystąpienia odleżyn.
Odleżyny można podzielić ze względu na stopień ich zaawansowania. Zasada klasyfikacji polega na tym, że im wyższy stopień według skali Torrance’a, tym poważniejsze uszkodzenie tkanek, a tym samym trudniejsze leczenie:
- I stopień — cechą charakterystyczną jest blednące zaczerwienienie, pod wpływem ucisku skóra blednie, co oznacza, że nie doszło jeszcze do uszkodzenia mikrokrążenia;
- II stopień — zaczerwienienie nie blednie po uciśnięciu skóry, co wynika z uszkodzenia mikrokrążenia oraz zapalenia i obrzęku tkanek; pojawiają się uszkodzenia naskórka lub wierzchnich warstw skóry;
- III stopień — dochodzi do uszkodzenia wszystkich warstw skóry i pojawia się już owrzodzenie z charakterystycznym obrzękiem i rumieniem na brzegach rany;
- IV stopień — owrzodzenie rozszerza się na tkankę podskórną do granicy z powięzią, dochodzi do martwicy tkanki tłuszczowej oraz tkanek otaczających;
- V stopień — jest to najwyższy i najbardziej zaawansowany etap odleżyn, kiedy to martwica obejmuje mięśnie, a czasami również ścięgna, stawy i kości.
Odleżyny — jak leczyć?
Niestety leczenie należy do trudnych i długotrwałych, dlatego też warto stosować się do wskazówek lekarza. Leczenie ran przewlekłych Poznań i odleżyn zależy od stopnia ich zaawansowania.
- leczenie odleżyn 1 stopnia polega na odciążeniu uciśniętych powierzchni, stosowaniu właściwej higieny skóry i opatrunków chroniących przed dalszym uszkodzeniem;
- leczenie odleżyn 2 stopnia obejmuje utrzymanie odpowiedniego środowiska gojenia, co może obejmować użycie hydrożeli lub opatrunków hydrokoloidowych;
- leczenie odleżyn 3 stopnia wymaga bardziej zaawansowanych interwencji, takich jak chirurgiczne usuwanie martwej tkanki lub z wykorzystaniem specjalistycznych preparatów hydrokoloidowych czy enzymatycznych, aby stworzyć warunki do gojenia się rany przy pomocy opatrunków alginianowych, z włóknami karboksymetylocelulozy lub pianek poliuretanowych;
- leczenie odleżyn 4 i 5 stopnia, charakteryzujących się głębokimi uszkodzeniami tkanki, wymaga bardziej zaawansowanej interwencji chirurgicznej czy terapii podciśnieniowej.
Leczenie odleżyn to złożony proces wymagający zindywidualizowanego podejścia do problemu. Obejmuje on terapię chorób przyczyniających się do powstawania odleżyn, dobór odpowiednich produktów i czynności wspomagających odciążenie typowych miejsc ucisku, a także ochrony i pielęgnacji skóry oraz leczenia powstałych ran. Jeśli metody stosowane w terapii domowej nie przynoszą rezultatów, niezbędne jest leczenie odleżyn w szpitalu. Wymaga ono interdyscyplinarnego podejścia, włączając specjalistów z zakresu pielęgniarstwa, chirurgii, dietetyki i fizjoterapii, aby zapewnić kompleksową opiekę choremu.
Jak zapobiegać powstawaniu odleżyn?
Zapobieganie odleżynom jest równie ważne, co ich leczenie. Na każdym etapie leczenia kluczowa jest profilaktyka przeciwodleżynowa zapobiegająca naciskowi na wrażliwe obszary ciała, w tym także miejsca już dotknięte odleżynami. Konieczna jest częsta zmiana pozycji pacjenta, zastosowanie materacy przeciwodleżynowych, specjalnych poduszek, krążków czy klinów. Istotne jest utrzymanie skóry w czystości, ochrona przed uszkadzającym działaniem moczu i stolca oraz dobór preparatów pielęgnacyjnych. Ponadto bardzo ważne jest stosowanie odpowiedniej bielizny i pościeli, najlepiej wykonanych z naturalnych i przewiewnych materiałów. Dbałość o odpowiednie odżywcze posiłki oraz stała rehabilitacja stanowią nieocenione profilaktyczne wsparcie.
Podsumowanie
Leczenie odleżyn wymaga kompleksowego podejścia, które łączy w sobie odpowiednią pielęgnację, zmianę pozycji, zastosowanie specjalistycznych opatrunków oraz, w niektórych przypadkach, interwencje chirurgiczne. Kluczem do skutecznego leczenia jest wczesna interwencja i ścisła współpraca zespołu medycznego, które może zapewnić Przychodnia lekarska Poznań. Pamiętając o zasadach profilaktyki i stosując się do wytycznych specjalistów, możemy znacząco zmniejszyć ryzyko powstawania odleżyn oraz przyspieszyć proces leczenia już istniejących ran.
FAQ: Najczęstsze pytania
Jak często należy zmieniać pozycję ciała, aby zapobiegać odleżynom?
Zaleca się zmianę pozycji co najmniej co 2 godziny, aby zmniejszyć nacisk na zagrożone obszary.
Czy odleżyny mogą być całkowicie wyleczone?
Tak, przy odpowiednim leczeniu i pielęgnacji, odleżyny mogą być całkowicie wyleczone, jednak kluczowe jest wczesne rozpoznanie i interwencja.
Jakie są pierwsze objawy odleżyn?
Pierwsze objawy to zaczerwienienie skóry, ból, a także uczucie ciepła lub obrzęk na dotkniętych obszarach.